Global Energy Monitor'ün son raporu, kömür enerjisi sektöründe çarpıcı bir düşüşü ortaya koyuyor. 2024 yılında devreye alınan yeni kömür kapasitesi, son 20 yılın en düşük seviyesine gerileyerek 44 gigawatt (GW) olarak kaydedildi. Bu durum, kömürün enerji üretimindeki rolünün giderek azaldığının güçlü bir işareti olarak değerlendiriliyor. Peki, bu düşüşün sebepleri neler ve gelecekte bizi neler bekliyor?

Kömürde Rekor Düşüşün Nedenleri

Kömür enerjisindeki bu düşüşün arkasında yatan birçok faktör bulunuyor. İşte bunlardan bazıları:

• Temiz enerjiye yönelim: Dünya genelinde temiz enerji kaynaklarına olan talep ve yatırımlar giderek artıyor. Güneş, rüzgar ve hidroelektrik gibi yenilenebilir enerji kaynakları, kömüre kıyasla daha çevreci ve sürdürülebilir bir alternatif sunuyor.
• Kömür santrallerinin emekliye ayrılması: Özellikle Avrupa Birliği ülkelerinde kömür santrallerinin kapatılması, kömür kapasitesindeki düşüşte önemli bir rol oynuyor. 2024 yılında AB'de emekliye ayrılan kömür kapasitesi, bir önceki yıla göre dört katına çıkarak 11 GW'a ulaştı.
• Yeni proje sayısındaki azalma: 2024 yılında yeni kömür santrali önerisinde bulunan ülke sayısı sadece sekiz oldu. Bu sayı, 2023'te 12 idi. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ülkelerinde ise yeni kömür santrali projeleri neredeyse durma noktasına geldi.

Türkiye'nin Kömür Politikası

Rapora göre, Türkiye 2010 yılından bu yana 92 GW'ın üzerinde kömürlü termik santral projesini iptal etti. Bu miktar, şu anda işletmede olan santral kapasitesinin yaklaşık beş katı büyüklüğünde. Ancak, Türkiye'deki tek yeni santral projesi olan Maraş'taki Afşin-Elbistan A Termik Santrali'ne eklenmek istenen iki ünite (688 MW) tartışma yaratmaya devam ediyor. Projenin çevre ve halk sağlığına etkileri nedeniyle yoğun itirazlar yükseliyor.

Global Energy Monitor'ün Küresel Kömür Santrali Takipçisi Proje Yöneticisi Christine Shearer, konuyla ilgili şunları söyledi: "Kömür enerjisi geçen yıl rekor kırdı; ancak bunlar sektörün görmek isteyeceği türden değildi. Geçen yıl, temiz enerji dönüşümünün tam hız ilerlemesi kömürün gelecekte karşılaşacağı durumların habercisiydi. Ancak, özellikle dünyanın en zengin ülkelerinde, kömür enerjisinin Paris İklim Anlaşması'na uygun şekilde aşamalı olarak kaldırılmasını sağlamak için hâlâ çalışmak gerekiyor."

Gelecekte Kömürü Ne Bekliyor?

Kömür enerjisi sektöründeki düşüş trendinin devam etmesi bekleniyor. Temiz enerjiye olan talebin artması, kömür santrallerinin maliyetlerinin yükselmesi ve çevresel düzenlemelerin sıkılaşması, kömürün enerji üretimindeki payını azaltacak. Ancak, bazı ülkelerde kömür hala önemli bir enerji kaynağı olmaya devam ediyor. Özellikle Çin ve Hindistan gibi gelişmekte olan ülkelerde kömür tüketimi hala yüksek seviyelerde seyrediyor.

Sonuç olarak, kömür enerjisi sektöründe yaşanan düşüş, temiz enerjiye geçişin hızlandığının önemli bir göstergesi. Ancak, kömürden tamamen vazgeçmek ve sürdürülebilir bir enerji geleceği inşa etmek için daha fazla çaba gösterilmesi gerekiyor. Özellikle Türkiye gibi ülkelerin, kömür yatırımlarını gözden geçirmesi ve temiz enerji kaynaklarına yönelmesi büyük önem taşıyor.